W środę, 30 sierpnia 2023 r., dworzec kolejowy w Łańcucie otrzymał imię Rodziny Ulmów. Z tej okazji została odsłonięta pamiątkowa tablica, a na jednej ze ścian budynku powstał specjalny mural, przedstawiający Wiktorię, Józefa oraz ich dzieci. Jego autorem jest Arkadiusz Andrejkow. Z inicjatywą nadania dworcowi imienia Ulmów wyszły Polskie Koleje Państwowe, w ramach działań upamiętniających beatyfikację rodziny, która ma się odbyć 10 września.

Radiowy skrót z uroczystości nadania im. Rodziny Ulmów dworcowi kolejowemu z Łańcucie można było usłyszeć na antenie Radia FARA w czwartek, 31 sierpnia 2023 r., w programie „W rytmie wydarzeń„.

Uroczystość odbyła się z udziałem wielu gości. W wydarzeniu wzięli między innymi udział: Grażyna Ignaczak-Bandych – Szef Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Krzysztof Mamiński – Prezes Zarządu PKP S.A., Maciej Małecki – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych, Sławomir Adamiec – dyrektor generalny w Ministerstwie Edukacji i Nauki. Obecni byli także parlamentarzyści, a także Mateusz Szpytma, zastępca prezesa IPN i wojewoda Ewa Leniart. Samorząd województwa reprezentowali: marszałek Władysław Ortyl i wicemarszałek Piotr Pilch.

Podczas uroczystości Krzysztof Mamiński – prezes PKP S.A. podkreślał, że dworzec w Łańcucie zyskuje wyjątkowych patronów – rodzinę Wiktorii i Józefa Ulmów wraz z dziećmi. – To wielki dzień dla Łańcuta. To wielki dzień dla Polski. Rodzina Ulmów powoduje, że jeszcze bardziej każdy z nas może być dumny, że jest Polakiem – mówił Krzysztof Mamiński, prezes PKP S.A.

Grażyna Ignaczak-Bandych – Szef Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, podkreśliła, że dzisiejsza uroczystość w Łańcucie to kolejny etap wśród licznych wydarzeń i przygotowań przed zbliżającą się beatyfikacją, a rodzina Ulmów z Markowej jest dla nas, współczesnych znakomitym przykładem, jak żyć i postępować. – Wiktoria i Józef to są przykłady wyjątkowe. Nie tylko ze względu na bohaterstwo, ale przede wszystkim ze względu na ich człowieczeństwo. Na to, jakimi byli ludźmi, jak potrafili wychowywać swoje dzieci, ale też angażować się społecznie. Dzisiaj ten przykład powinien iść w Polskę – mówiła minister Ignaczak-Bandych.

Maciej Małecki – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych podkreślał poświęcenie i wielkie bohaterstwo Józefa i Wiktorii Ulmów, którzy otoczyli opieką żydowskie rodziny, które uciekały przed oprawcami. – Rodzina Ulmów to przykład odwagi, poświęcenia, oddania swojego życia za tych, którzy zapukali do ich drzwi – powiedział Maciej Małecki.

Poseł Kazimierz Gołojuch mówił, że uroczystość nadania imienia Ulmów dworcowi w Łańcucie to kolejne ważne wydarzenie upamiętniające tych bohaterskich ludzi, ale także przypominające o innych Polakach ratujących Żydów. – Ulmowie ratowali Żydów, ale nie tylko oni. Po tej tragicznej zbrodni 21 Żydów przechowało się w Markowej. Byli dalej chronieni, ratowani. I takich przykładów na terenie Polski było wiele i wszystkim dzisiaj oddajemy hołd na czele z rodziną Ulmów – mówił poseł Kazimierz Gołojuch.

Wojewoda Ewa Leniart przypomniała historyczne uwarunkowania związane z ratowaniem Żydów, które w Polsce oznaczały śmierć dla niosących pomoc. – W gronie wielu tysięcy Polaków, którzy umieli zachować się właściwie wyjątkowi są przedstawiciele rodziny Ulmów. Ale trzeba pamiętać, że są oni reprezentantami wszystkich, którzy tę pomoc Żydom świadczyli – mówiła wojewoda Ewa Leniart.

Marszałek Władysław Ortyl podczas uroczystości podziękował w imieniu samorządu województwa za to wydarzenie. Przypomniał także, że sejmik województwa ustanowił na Podkarpaciu rok 2023 Rokiem Rodziny Ulmów. Mówił także o powstałym z inicjatywy samorządu województwa Muzeum Polaków ratujących Żydów w Markowej, które jest jedyną tego typu placówką w kraju. – Mamy obowiązek promować Podkarpacie. Mamy obowiązek promować wielkie dziedzictwo Podkarpacia, zajmować się kulturą pamięci, promować i przypominać postawy synów i córek naszej ziemi. Takimi postaciami są Ulmowie i ich heroiczna postawa. Wszyscy musimy o tym pamiętać, to przekazywać i edukować młode pokolenie, które takich postaw potrzebuje – mówił marszałek Władysław Ortyl.

Podczas wydarzenia Mateusz Szpytma – zastępca prezesa IPN, przybliżył ciekawą biografię Józefa i Wiktorii Ulmów. Kulminacyjnym momentem było odsłonięcie pamiątkowej tablicy.

Mieszkający w Markowej koło Łańcuta Józef Ulma, Wiktoria Ulma i ich dzieci: Stanisława (8 lat), Barbara (6 lat), Władysław (5 lat), Franciszek (4 lata), Antoni (3 lata), Maria (1 rok) oraz siódme dziecko (nienarodzone) zostali zamordowani przez Niemców za ukrywanie Żydów 24 marca 1944. Ich egzekucja stała się symbolem martyrologii Polaków mordowanych za niesienie pomocy Żydom w czasie II wojny światowej. Zaś 24 marca został ustanowiony przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę Narodowym Dniem Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.

10 września w Markowej odbędą się uroczystości beatyfikacyjne Rodziny Ulmów. Ich proces beatyfikacyjny rozpoczął się we wrześniu 2003 roku. 7 grudnia 2022 roku papież Franciszek podpisał dekret otwierający drogę do ich beatyfikacji.To pierwszy w historii Kościołaprzypadek, gdy do godności błogosławionych zostanie wyniesiona cała rodzina.

Józef i Wiktoria Ulma zostali pośmiertnie odznaczeni przez Instytut YadVashem w Jerozolimie tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Działające w Markowej Muzeum Polaków Ratujących Żydów, które powstało z inicjatywy Samorządu Województwa Podkarpackiego nosi ich imię. Jest to pierwsza w Polsce placówka muzealna zajmująca się tematyką ratowania ludności żydowskiej na okupowanych ziemiach polskich podczas niemieckiej zagłady. Wystawa główna pokazuje poznane i udokumentowane przypadki udzielania pomocy Żydom na terenie obecnego województwa podkarpackiego.

Autor tekstu: Monika Konopka
Biuro Prasowe UMWP
Autor zdjęcia: ks. Andrzej Bienia
Opracowanie: Łukasz Sztolf