W dniu 15 września w Publicznym Katolickim Liceum Ogólnokształcącym im. Anny Jenke w Jarosławiu w przededniu kolejnej rocznicy agresji Związku Sowieckiego na Polskę odbyły się zajęcia pt. „Deportacje ludności polskiej do ZSRS”, które poprowadził edukator IPN-u.

Wśród tysięcy ludzi zesłanych na Sybir szczególną grupę stanowili Polacy. Polaków zesłano tam masowo po pierwszym rozbiorze.

Po zajęciu warszawskiej Pragi i rzezi tysięcy mieszkańców miasta, aresztowanych wysłano na Syberię.

Szacuje się, że po klęsce powstania listopadowego na Sybir trafiło 20 tysięcy zesłańców, choć niektóre źródła podają nawet liczbę 50 tysięcy osób. Kolejna fala zsyłki miała miejsce po powstaniu styczniowym.

Pierwsze wielkie akcje wysiedleńcze, których ofiarą padli Polacy przeprowadzono już w latach 30. Dotknęły one ludność zamieszkałą na tzw. Kresach Dalszych (dawnych ziemiach I RP), po 1921 roku włączonych w granice Białorusi i Ukrainy Sowieckiej. W ramach Operacji polskiej NKWD przeprowadzonej w latach 1937-1938 doszło do masowych aresztowań Polaków. Większość, ponad 100 tys., zamordowano, niemal 30 tys. zamknięto w Gułagu. Aresztowania wiązały się z masowymi deportacjami.

Po wybuchu II wojny światowej w okresie okupacji sowieckiej w latach 1939-1941 miały miejsce cztery wielkie akcje deportacyjne z ziem polskich.

Według szacunków władz RP na emigracji, w wyniku wywózek zorganizowanych w latach 1940–1941 do syberyjskich łagrów trafiło około milion osób cywilnych, choć w dokumentach sowieckich mówi się o 320 tys. wywiezionych.

Zapraszamy do wysłuchania rozmowy z dr Jackiem Magdoniem – pracownikiem IPN Odziału w Rzeszowie, w ramach audycji „W rytmie wydarzeń” emitowanej na antenie Radia FARA w dniu 16 września 2022 roku.